Związki frazeologiczne ( frazeologizm) -utarte, tradycyjne połączenie wyrazów, odtwarzane w całości. Znaczenie frazeologizmu nie jest sumą znaczeń pojedynczych wyrazów.
Budowa gramatyczna związków frazeologicznych:
(przymiotnik) czerwony mak (rzeczownik)
Wyrażenie - składa się z rzeczownika i określającego go rzeczownika, przymiotnika, przysłówka np. krakowskim targiem.
wyrażenia rzeczownikowe np. owoc zakazany, czarna owca, pies ogrodnika
wyrażenia przymiotnikowe np. ślepy i głuchy na coś; kuty na cztery nogi
wyrażenia przysłówkowe np. krakowskim targiem; ni z gruszki, ni z pietruszki
1.zwroty- to łączenia których członem podstawowym jest czasownik, łączy się on z dopełniaczem.
np.Wylewa się lawa, złamać nogę, uderzyć w płacz
2. frazy- połączenia w których jeden z członów jest podmiotem a drugi orzeczeniem. Może mieć postać zdania lub równoważnika zdania.
piechota wylewa się, deszcz leje, z wielkiej chmury mały deszcz
Idom- związek frazeologiczny nie przetłumaczalny na inny język.
3. Związki frazeologiczne określające kolor
a) Wiersz biały; trafić na czarną listę; mieć zielone światło; patrzeć na świat przez różowe okulary
b) znaleźć się na szarym końcu; myśleć o niebieskich migdałach; nie mieć zielonego pojęcia.
c) czarny rynek; białe plamy na mapie; biała płeć; mieć złote serce; czarny charakter; szara strefa gospodarcza; przejść przez zieloną granicę
4. Związki frazeologiczne
a) mądry jak salomon; brzydki jak noc; ciemny jak tabaka w rogu; wierny jak pies; głupi jak ciele
b) gorzki ja piołun; suchy jak pieprz; słodki jak lukrecja; kwaśny jak ocet siedmiu złodziei; twardy jak kamień; głuchy jak pień
c) miękki jak wosk; biały jak papier; gwarno jak w ulu; zimno jak w psiarni; ciepło jak w uchu; brudno jak w chlewie.
Przysłowia: stałe związki frazeologiczne
-jest to najkrótszy tekst literacki, który może występować całkiem samodzielnie.
-pod względem budowy przysłowie jest frazą
-zawiera myśl,, naukę życiową
-przysłowia często są oparte na kontraście znaczeniowym np. Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek
-są również oparte na paralelizmie składniowym np. Barbara po wodzie, Boże narodzeni po lodzie.
5.Podział związków frazeologicznych ze względu na stopień scalenia:
-najeść się zupy
Związki luźne- człon dopełniający można swobodnie zmienić.
-najeść się do syta
Związki łączliwe- możliwość zmiany członów tego związku jest ograniczona
-biały kruk, zbijać bąki
związki stałe- żadnego z członów nie można wymienić, bo stanowią one nierozerwalną całość
6. Źródła związków frazeologicznych
-zachowanie się człowieka w określonych sytuacjach
np. ktoś wali głową w mur
-obserwowanie zjawisk przyrody, zwierząt, roślin
np. cicha woda, zdrowy jak koń
-człowiek w wykonywaniu różnych prac
np. trafiła kosa na kamień
-człowiek zatrudniony przy codziennych domowych zajęciach
np. spaść jak w ogień
-układające się stosunki między ludźmi
np. znać kogoś jak zły szlag
-gesty i zachowania
np. ktoś posypuje głowę popiołem, ktoś rwie włosy z głowy
-obyczaje rycerskie
np. ktoś zdobywa ostrygi
- terminologia łowiecka
np. zbić kogoś z tropu
-wyrażenia nawiązujące do pracy
np. tracić wątek
-fakty historyczne
np. pleść jak Piekarski na mękach
-tradycja antyku
np. pięta Achillesa
-Biblia
np. syn marnotrawny
-Klasyczne dzieła literatury
np. ideał sięgnął bruku
-odmiana potoczna
np. wpuścić kogoś w kanał
-gwara uczniowska
np. zapuścić żurawia
-gwara miejska
np. puścić kogoś kantem
-Język aktorów
np. pierwsza naiwna
-Tłumaczenia wyrażeń i zwrotów obcojęzycznych
np. ostatni krzyk mody
-metaforyka militarna
np. coś dużego kalibru
-metaforyka sportowa
np. sytuacja podbramkowa
-metaforyka techniczna
np. ładować akumulatory
-publikacja polityczna
np.okrągły stół
-publicystyka ekonomiczna
np. zwijanie produkcji
7.
ząb
-ani w ząb
-oko za oko ząb za ząb
-trzymać język za zębami
ucho
-gumowe ucho
-słoń na ucho nadepnął
-słuchaj uchem a nie brzuchem
deszcz
-z deszczu pod rynnę
-z dużej chmury mały deszcz
wilk
-wywołać wilka z lasu
-głodny jak wilk
-trzymać wilka za uszy
pies
-żyć jak pies z kotem
-wierny jak pies
jeść
-jeść aż się uszy trzęsą
-nie z jednego pieca jadł
ręka
-ręka rękę myje
piątek, 9 grudnia 2011
niedziela, 30 października 2011
5.Erystyka
1. Erystyka- sztuka prowadzenia sporów
-odwołanie się do uczuć słuchaczy
-odwołanie się do powszechnych poglądów
-odwołanie się do niewiedzy słuchaczy
-odwołanie się do autorytetu
-schlebianie próżności słuchaczy
-Ośmieszenie, wykpienie przeciwnika.
-Grożenie użyciem siły fizycznej.
-Wzbudzenie u słuchaczy litości
2. Argumentacja logiczna
-Dedukcja (od ogółu do szczegółu)
-Indukcja- formułowanie wniosku ogólnego na podstawie informacji szczegółowych
-Kolekcja argumentów(najsłabsze w środku)
3. Zasady stosowania argumentów logicznych: dostosowanie do odbiorcy (wiek, wykształcenie), uporządkowanie argumentów, im więcej tym lepiej. Argumenty należy dobrze objaśnić i poprzeć przykładem.
4. Argumentacja emocjonalna- działamy na intelekt, wzruszenie.
-odwołanie się do uczuć słuchaczy
-odwołanie się do powszechnych poglądów
-odwołanie się do niewiedzy słuchaczy
-odwołanie się do autorytetu
-schlebianie próżności słuchaczy
-Ośmieszenie, wykpienie przeciwnika.
-Grożenie użyciem siły fizycznej.
-Wzbudzenie u słuchaczy litości
2. Argumentacja logiczna
-Dedukcja (od ogółu do szczegółu)
-Indukcja- formułowanie wniosku ogólnego na podstawie informacji szczegółowych
-Kolekcja argumentów(najsłabsze w środku)
3. Zasady stosowania argumentów logicznych: dostosowanie do odbiorcy (wiek, wykształcenie), uporządkowanie argumentów, im więcej tym lepiej. Argumenty należy dobrze objaśnić i poprzeć przykładem.
4. Argumentacja emocjonalna- działamy na intelekt, wzruszenie.
4. Filozofia
1.Filozofia(philos- miłośnik; sophia- mądrość) - rozważania na temat podstawowych problemów takich jak np. istnienie, umysł, wartości.Pierwszy użył tego terminu Pitagoras.
Filozofować- pytać dlaczego i szukać na te pytania odpowiedzi.
2. Ontologia- dział filozofii zajmujący się bytem, całą rzeczywistością; docieka budowy bytu i przyczyn jego istnienia.
Pytania: co to jest istnienie?
Epistemologia- zajmuje się dążeniem do poznania wiedzy o rzeczywistości; próbuje określić metody poznania. Pytanie o prawdę, stara się ustalić czym jest prawda.
Pytania: Co umożliwia odkrycie prawdy bytu: zmysły, doświadczenie, rozum, intuicja. Jakie są źródła i granice ludzkiego poznania.
Aksjologia- dział filozofii zajmujący się wartościami. Próbuje odpowiedzieć jaką rolę pełnią w życiu człowieka, jak można je poznać.
*etyka-nauka o tym co dobre a co złe. Analizuje działalność człowieka z punktu widzenia moralności, pyta czym jest dobro a czym zło. Jakie są kryteria oceny dobrego lub złego postępowania człowieka.
*estetyka- nauka o pięknie i szpetocie. Zajmuje się badaniem wartości artystycznych, ustala ich oceny i kryteria. Pytanie: Czym jest piękno? Czym jest dzieło sztuki?
Antropologia filozoficzna- Jest dziełem filozofii poświęconym człowiekowi; rozważa zagadnienia związane z sensem i celem życia, podejmuje refleksje nad cierpieniem, sensem życia.
Pytania: Kim jest człowiek? Co jest istotą bycia człowiekiem?
Filozofia społeczna- bada zagadnienia związane z życiem społecznym człowieka. Interesuje ją rola człowieka w dziejach, rozwój społeczny, państwo, system polityczny.
Pytania: czym jest społeczeństwo? Jak powinno funkcjonować państwo?
*logika(gr. logos- słowo, myśl)- nauka o poprawnym rozumowaniu i wyrażaniu myśli, zajmuje się metodami dowodzenia i wnioskowania.
Pyta: Czym jest poprawne myślenie? Jakie prawa nim rządzą?
3.Platon(V/VI w.p.n.e)- Uczeń Sokratesa, twórca Akademii Platońskiej, autor dialogów; myśl tego filozofa najwyraźniej została przedstawiona w metaforze jaskini. Platon ukazał tam różnicę między światem myśli a światem zmysłów, pozorów.
Sokrates(V/VI w.p.n.e )- uważany za ojca etyki. Pierwszy spośród filozofów zajął się człowiekiem. Nie pozostawił po sobie żadnych pism. Uczył przez rozmowę.
Ironia sokratyczna- zasada przeprowadzania dysputy, charakterystyczna dla postawy nauczycielskiej i filozoficznej Sokratesa. Polega na zadawaniu pytań i pozycji człowieka naiwnego, nieuczonego i wiedzącego o swojej niewiedzy. Te pytania ujawniają jednak powierzchowność racji przeciwnika, sprowadzają je do absurdu(niedorzeczności) i ułatwiają odkrycie prawdy.
Arystoteles(IV w.p.n.e)- ostatni filozof gracki. Uczeń Platona, założył własną szkołę filozoficzną Likejon w Atenach.
Eudajmonia- dążenie do doskonałości, szczęścia.
Odbicie idei- pozór
Brawura- głupota
4. Szkoła epikurejska- założyciel Epikur z Samos (IV/V w). Założenie, dążenie do szczęścia(Eudajmonia), radość z życia, brak strachu przed śmiercią, głosił pracę nad sobą, spokój, opanowanie, wyrzeczenie, życie zgodne z naturą.
Hedonizm- dążenie do przyjemności.
Szkoła Stoicka
a) założyciel Zenon z Kition, wykładał w Atenach.
b)założenia: najważniejsze jest opanowanie, rozsądek, dążenie do cnoty, życie zgodne z naturą, nie uleganie namiętnością.
Seneka- filozof i mówca rzymski.Był stoikiem.
-rozważania o życiu
-filozofia pomaga cżłowiekowi zrozumeić świat i siebie
-dążenie do monoteizmu.
-przyjęcie ostatecznej inicjacji- Boga
-człowiek nie ma władzy nad swoim losem
-przyjmujemy cierpliwie porażki
-słowa mają pokrywać się z czynem
-zachowuje spokój we wszystkich okolicznościach życiowych.
-człowiek kieruje się mądrością(umiarem)
-człowiek godnie znosi niepowodzenia życiowe
-człowiek nie ma wpływu na przeciwności losu
Marek Aureliusz- filozof na tronie.
-był stoikiem
-pracował nad sobą, nad swoimi emocjami
-należy znajdować spokój w pracowitości i życzliwości
-sądził że świat jest teatrem a ludzie aktorami, musimy być w każdej chwili przygotowani do zejścia ze sceny.
-Brak lęku przed śmiercią
-Wierzy w naturalny porządek świata.
5.Demostenes- mówca w starożytnej Grecji. Po stracie ojca pragnąć odzyskać odebrany mu majątek poświęcił się wymowie, przy czym musiał przezwyciężyć wady wymowy. Próbował mówić z kamieniami będącymi w jego ustach. Najpierw występował w sprawach sądowych, później poświęcił się wymowie politycznej. Jako polityk walczył o niepodległość Aten. Zorganizował powstania Greków przeciw Macedonii.
Cyceron-mówca, teoretyk wymowy, filozof. Zdobył gruntowne wykształcenie w Rzymie w dziedzinie prawa, wymowy, filozofii. Prowadził działalność literacką i naukową. Występował w licznych procesach jako obrońca i oskarżyciel. Był urzędnikiem. Pozostawił po sobie ogromny dorobek pisarski.
6. Oddziaływania na odbiorcę:
-ruzum-nauczać(funkcja dydaktyczna)
-wola-zachwycać(funkcja perswazyjna)
-uczucie- zruszać(funkcja estetyczna)
7. Fragment "Rozmyślań" Marka Aureliusza
Teza: Wzajemne szkodzenie sobie jest przeciwne naturze ludzkiej
Argumenty: brak umiejętności określenia co jest dobre a co złe powoduje występowanie u niektórych ludzi wad np. niewdzięczności. Znajomość zła i psychiki człowieka grzesznego powoduje iż nie ulegamy złu. Szanuje, człowiek rozumny nie czuje niechęci do grzesznika. Ze wszystkimi ludźmi można współpracować.
8.Biogram Horacego- poeta rzymski najwybitniejszy obok Wergiliusza. Pochodził z rodziny wyzwoleńca, ale otrzymał doskonałe wykształcenie. Pomógł mu w tym mecenas(opiekun). Pisał epody czyli teksty krytyczno-polityczne, satyry, pieśni zwane odami(tematyka patriotyczno- obywatelska, refleksyjne, biesiadne, miłosne, autotematyczne-poświęcone własnej twórczości) Wpływ twórczości Horacego na J.Kochanowskiego M.K. Sarbiewskiego.
Biogram- krótki życiorys umieszczony w encyklopediach. informatorach.
9. Zasada złotego środka(Aurea mediocritas- zachowanie spokoju;równowagi ducha, opanowanie namiętności, spokojne przyjmowanie radości i smutku.)
10. Pareneza- rada, napomnienie; literatura parenetyczna- pouczająca, wychowująca, propagująca wzory postępowania.
11. "Skrzydlate słowa"- popularne wyrażenia, cytaty, aforyzmy, sentencje, które weszły do języka potocznego.
"Dulce et decorum est pro patria mori" - słodko i zaszczytnie jest umierać za ojczyznę.
"Nil desperandum" - Nie (należy) rozpaczać.
"Nil admirari"- Nie należy niczemu się dziwić.
"Utile Dulci" - przyjemne z pożytecznym (łączyć)
"Sapere aude" - Ośmiel się być mądrym.
"Carpe diem"- chwytaj dzień
"Non omnis moriar"- Nie wszystek umrę.
12. Pieśń- najstarszy gatunek liryczny o różnej tematyce mający budowę zwrotkową. Odmianą pieśni jest Oda, sławiąca bohaterów, wzniosłe idee. Cechuje ją uroczysty styl.
Hymn-jest odmianą pieśni, sławi bóstwo, bohaterskie czyny, wielkie idee.
Klasycyzm- prąd literacki czerpiący wzory (z antyku) antycznej teorii poezji, stawiający za cel twórczości łączenie piękna i prawdy, harmonię i umiar, naśladowanie natury i przestrzeganie jednorodności estetycznej.
Virtus - rzymskie uosobienie, personifikacja odwagi.
Horacjanizm- zespół cech charakterystycznych dla twórczości Horacego sformułowanych w jego "Pieśniach". Cechy: refleksyjność połączona z dystansem wobec przeżyć, stoicki stosunek do świata, epikurejska radość życia.
Motywy mitologiczne:
-motyw liry, lutni jako pieśni i natchnienia
-motyw łabędzia jako poety, nawiązanie do poezji Greckich twórców (Safony i Alkajosa)
-motyw sławy poetyckiej (exegi monumentum)
-motyw nieśmiertelności dzięki poezji(non omnis morial)
Motyw klasyczny: związany ze starożytnością, doskonały, naśladujący starożytność, zgodny z zasadami, ustalony, typowy, usankcjonowany tradycją, odznaczający się harmonią, regularnością, proporcją.
13.Tyrtajos(VII pne) pisał elegie o treści patriotycznej.
Liryka Tyrtejska- zachęcająca do walki
Tyrteizm- postawa zaangażowania do walki w obronie ojczyzny.
14. Safona (VII/VI pne) - poetka pisząca wiersze o miłości. Wiele wierszy skierowanych do Afrodyty, pisała pieśni miłosne, weselne. Mieszkała z córeczką na wyspie Lesbos. Poniosła śmierć wskutek nieszczęśliwej miłości.
15. Anakreont(VI pne) -piewca wina i miłości. Opiewał biesiady, spotkania towarzyskie.
Anakreontyk- krótki utwór liryczny o tematyce miłosnej, biesiadnej z motywem Erosa; zwykle kilkuwersowy.
16. Symonides(VI-V pne) autor pieśni o władcach i uroczystościach dworskich; uprawiał epigramaty, krótkie, często dwuwersowe utwory.
Filozofować- pytać dlaczego i szukać na te pytania odpowiedzi.
2. Ontologia- dział filozofii zajmujący się bytem, całą rzeczywistością; docieka budowy bytu i przyczyn jego istnienia.
Pytania: co to jest istnienie?
Epistemologia- zajmuje się dążeniem do poznania wiedzy o rzeczywistości; próbuje określić metody poznania. Pytanie o prawdę, stara się ustalić czym jest prawda.
Pytania: Co umożliwia odkrycie prawdy bytu: zmysły, doświadczenie, rozum, intuicja. Jakie są źródła i granice ludzkiego poznania.
Aksjologia- dział filozofii zajmujący się wartościami. Próbuje odpowiedzieć jaką rolę pełnią w życiu człowieka, jak można je poznać.
*etyka-nauka o tym co dobre a co złe. Analizuje działalność człowieka z punktu widzenia moralności, pyta czym jest dobro a czym zło. Jakie są kryteria oceny dobrego lub złego postępowania człowieka.
*estetyka- nauka o pięknie i szpetocie. Zajmuje się badaniem wartości artystycznych, ustala ich oceny i kryteria. Pytanie: Czym jest piękno? Czym jest dzieło sztuki?
Antropologia filozoficzna- Jest dziełem filozofii poświęconym człowiekowi; rozważa zagadnienia związane z sensem i celem życia, podejmuje refleksje nad cierpieniem, sensem życia.
Pytania: Kim jest człowiek? Co jest istotą bycia człowiekiem?
Filozofia społeczna- bada zagadnienia związane z życiem społecznym człowieka. Interesuje ją rola człowieka w dziejach, rozwój społeczny, państwo, system polityczny.
Pytania: czym jest społeczeństwo? Jak powinno funkcjonować państwo?
*logika(gr. logos- słowo, myśl)- nauka o poprawnym rozumowaniu i wyrażaniu myśli, zajmuje się metodami dowodzenia i wnioskowania.
Pyta: Czym jest poprawne myślenie? Jakie prawa nim rządzą?
3.Platon(V/VI w.p.n.e)- Uczeń Sokratesa, twórca Akademii Platońskiej, autor dialogów; myśl tego filozofa najwyraźniej została przedstawiona w metaforze jaskini. Platon ukazał tam różnicę między światem myśli a światem zmysłów, pozorów.
Sokrates(V/VI w.p.n.e )- uważany za ojca etyki. Pierwszy spośród filozofów zajął się człowiekiem. Nie pozostawił po sobie żadnych pism. Uczył przez rozmowę.
Ironia sokratyczna- zasada przeprowadzania dysputy, charakterystyczna dla postawy nauczycielskiej i filozoficznej Sokratesa. Polega na zadawaniu pytań i pozycji człowieka naiwnego, nieuczonego i wiedzącego o swojej niewiedzy. Te pytania ujawniają jednak powierzchowność racji przeciwnika, sprowadzają je do absurdu(niedorzeczności) i ułatwiają odkrycie prawdy.
Arystoteles(IV w.p.n.e)- ostatni filozof gracki. Uczeń Platona, założył własną szkołę filozoficzną Likejon w Atenach.
Eudajmonia- dążenie do doskonałości, szczęścia.
Odbicie idei- pozór
Brawura- głupota
4. Szkoła epikurejska- założyciel Epikur z Samos (IV/V w). Założenie, dążenie do szczęścia(Eudajmonia), radość z życia, brak strachu przed śmiercią, głosił pracę nad sobą, spokój, opanowanie, wyrzeczenie, życie zgodne z naturą.
Hedonizm- dążenie do przyjemności.
Szkoła Stoicka
a) założyciel Zenon z Kition, wykładał w Atenach.
b)założenia: najważniejsze jest opanowanie, rozsądek, dążenie do cnoty, życie zgodne z naturą, nie uleganie namiętnością.
Seneka- filozof i mówca rzymski.Był stoikiem.
-rozważania o życiu
-filozofia pomaga cżłowiekowi zrozumeić świat i siebie
-dążenie do monoteizmu.
-przyjęcie ostatecznej inicjacji- Boga
-człowiek nie ma władzy nad swoim losem
-przyjmujemy cierpliwie porażki
-słowa mają pokrywać się z czynem
-zachowuje spokój we wszystkich okolicznościach życiowych.
-człowiek kieruje się mądrością(umiarem)
-człowiek godnie znosi niepowodzenia życiowe
-człowiek nie ma wpływu na przeciwności losu
Marek Aureliusz- filozof na tronie.
-był stoikiem
-pracował nad sobą, nad swoimi emocjami
-należy znajdować spokój w pracowitości i życzliwości
-sądził że świat jest teatrem a ludzie aktorami, musimy być w każdej chwili przygotowani do zejścia ze sceny.
-Brak lęku przed śmiercią
-Wierzy w naturalny porządek świata.
5.Demostenes- mówca w starożytnej Grecji. Po stracie ojca pragnąć odzyskać odebrany mu majątek poświęcił się wymowie, przy czym musiał przezwyciężyć wady wymowy. Próbował mówić z kamieniami będącymi w jego ustach. Najpierw występował w sprawach sądowych, później poświęcił się wymowie politycznej. Jako polityk walczył o niepodległość Aten. Zorganizował powstania Greków przeciw Macedonii.
Cyceron-mówca, teoretyk wymowy, filozof. Zdobył gruntowne wykształcenie w Rzymie w dziedzinie prawa, wymowy, filozofii. Prowadził działalność literacką i naukową. Występował w licznych procesach jako obrońca i oskarżyciel. Był urzędnikiem. Pozostawił po sobie ogromny dorobek pisarski.
6. Oddziaływania na odbiorcę:
-ruzum-nauczać(funkcja dydaktyczna)
-wola-zachwycać(funkcja perswazyjna)
-uczucie- zruszać(funkcja estetyczna)
7. Fragment "Rozmyślań" Marka Aureliusza
Teza: Wzajemne szkodzenie sobie jest przeciwne naturze ludzkiej
Argumenty: brak umiejętności określenia co jest dobre a co złe powoduje występowanie u niektórych ludzi wad np. niewdzięczności. Znajomość zła i psychiki człowieka grzesznego powoduje iż nie ulegamy złu. Szanuje, człowiek rozumny nie czuje niechęci do grzesznika. Ze wszystkimi ludźmi można współpracować.
8.Biogram Horacego- poeta rzymski najwybitniejszy obok Wergiliusza. Pochodził z rodziny wyzwoleńca, ale otrzymał doskonałe wykształcenie. Pomógł mu w tym mecenas(opiekun). Pisał epody czyli teksty krytyczno-polityczne, satyry, pieśni zwane odami(tematyka patriotyczno- obywatelska, refleksyjne, biesiadne, miłosne, autotematyczne-poświęcone własnej twórczości) Wpływ twórczości Horacego na J.Kochanowskiego M.K. Sarbiewskiego.
Biogram- krótki życiorys umieszczony w encyklopediach. informatorach.
9. Zasada złotego środka(Aurea mediocritas- zachowanie spokoju;równowagi ducha, opanowanie namiętności, spokojne przyjmowanie radości i smutku.)
10. Pareneza- rada, napomnienie; literatura parenetyczna- pouczająca, wychowująca, propagująca wzory postępowania.
11. "Skrzydlate słowa"- popularne wyrażenia, cytaty, aforyzmy, sentencje, które weszły do języka potocznego.
"Dulce et decorum est pro patria mori" - słodko i zaszczytnie jest umierać za ojczyznę.
"Nil desperandum" - Nie (należy) rozpaczać.
"Nil admirari"- Nie należy niczemu się dziwić.
"Utile Dulci" - przyjemne z pożytecznym (łączyć)
"Sapere aude" - Ośmiel się być mądrym.
"Carpe diem"- chwytaj dzień
"Non omnis moriar"- Nie wszystek umrę.
12. Pieśń- najstarszy gatunek liryczny o różnej tematyce mający budowę zwrotkową. Odmianą pieśni jest Oda, sławiąca bohaterów, wzniosłe idee. Cechuje ją uroczysty styl.
Hymn-jest odmianą pieśni, sławi bóstwo, bohaterskie czyny, wielkie idee.
Klasycyzm- prąd literacki czerpiący wzory (z antyku) antycznej teorii poezji, stawiający za cel twórczości łączenie piękna i prawdy, harmonię i umiar, naśladowanie natury i przestrzeganie jednorodności estetycznej.
Virtus - rzymskie uosobienie, personifikacja odwagi.
Horacjanizm- zespół cech charakterystycznych dla twórczości Horacego sformułowanych w jego "Pieśniach". Cechy: refleksyjność połączona z dystansem wobec przeżyć, stoicki stosunek do świata, epikurejska radość życia.
Motywy mitologiczne:
-motyw liry, lutni jako pieśni i natchnienia
-motyw łabędzia jako poety, nawiązanie do poezji Greckich twórców (Safony i Alkajosa)
-motyw sławy poetyckiej (exegi monumentum)
-motyw nieśmiertelności dzięki poezji(non omnis morial)
Motyw klasyczny: związany ze starożytnością, doskonały, naśladujący starożytność, zgodny z zasadami, ustalony, typowy, usankcjonowany tradycją, odznaczający się harmonią, regularnością, proporcją.
13.Tyrtajos(VII pne) pisał elegie o treści patriotycznej.
Liryka Tyrtejska- zachęcająca do walki
Tyrteizm- postawa zaangażowania do walki w obronie ojczyzny.
14. Safona (VII/VI pne) - poetka pisząca wiersze o miłości. Wiele wierszy skierowanych do Afrodyty, pisała pieśni miłosne, weselne. Mieszkała z córeczką na wyspie Lesbos. Poniosła śmierć wskutek nieszczęśliwej miłości.
15. Anakreont(VI pne) -piewca wina i miłości. Opiewał biesiady, spotkania towarzyskie.
Anakreontyk- krótki utwór liryczny o tematyce miłosnej, biesiadnej z motywem Erosa; zwykle kilkuwersowy.
16. Symonides(VI-V pne) autor pieśni o władcach i uroczystościach dworskich; uprawiał epigramaty, krótkie, często dwuwersowe utwory.
3. "Król Edyp" - Sofokles
1.Zasada trzech jedności:
-czasu- czas wydarzeń przedstawionych w dramacie musiał pokrywać się z czasem przedstawienia i nie mógł przekroczyć jednej doby
-miejsca- musiało być zachowane jedno miejsce wydarzeń
- akcji- przebieg wydarzeń ograniczony był do jednego wątku.
2. Inne cechy kompozycyjne tragedii antycznej
a) konflikt tragiczny- istnienie przeciwstawnych, równorzędnych racji pomiędzy, którymi nie można dokonać wyboru- każde działanie bohatera zbliża go do katastrofy.
b)Ironia tragiczna: w tragedii greckiej losy bohatera układają się tak że popełnia on zbrodnie lub czyn niegodny; bohater nie wie że "nieszczęśliwie zbłądził"; takie przeciwieństwo między samoświadomością bohatera a jego rzeczywistą sytuacją nazywamy ironią tragiczną. Czyli bohater nie wie że popełnił czyn, niegodny, za to wie o tym widz.
c)Tragizm- kategoria estetyczna; bohater niezależnie od intencji sprowadza na siebie zgubę, śmierć lub klęskę.
3. Hybris(pycha)- największa ludzka wada karą za nią była nemezis (gniew bogów)
4. Edyp na początku książki przysięga swojemu ludowi że znajdzie zbójce Lajosa i skaże go na śmierć lub wygnanie. Im więcej Edyp dowiaduje się o okolicznościach śmierci poprzedniego króla tym bardziej jest zaniepokojony z tego powodu. Dopiero po rozmowie ze sługa i posłańcem jest przekonany że to on jest winny tej zbrodni, że to on popełnił ojcobójstwo i kazirodztwo. Jokasta jego żona i jednocześnie matka popełniła samobójstwo a on z rozpaczy wydłubał sobie oczy i skazał się na wygnanie.
-czasu- czas wydarzeń przedstawionych w dramacie musiał pokrywać się z czasem przedstawienia i nie mógł przekroczyć jednej doby
-miejsca- musiało być zachowane jedno miejsce wydarzeń
- akcji- przebieg wydarzeń ograniczony był do jednego wątku.
2. Inne cechy kompozycyjne tragedii antycznej
a) konflikt tragiczny- istnienie przeciwstawnych, równorzędnych racji pomiędzy, którymi nie można dokonać wyboru- każde działanie bohatera zbliża go do katastrofy.
b)Ironia tragiczna: w tragedii greckiej losy bohatera układają się tak że popełnia on zbrodnie lub czyn niegodny; bohater nie wie że "nieszczęśliwie zbłądził"; takie przeciwieństwo między samoświadomością bohatera a jego rzeczywistą sytuacją nazywamy ironią tragiczną. Czyli bohater nie wie że popełnił czyn, niegodny, za to wie o tym widz.
c)Tragizm- kategoria estetyczna; bohater niezależnie od intencji sprowadza na siebie zgubę, śmierć lub klęskę.
3. Hybris(pycha)- największa ludzka wada karą za nią była nemezis (gniew bogów)
4. Edyp na początku książki przysięga swojemu ludowi że znajdzie zbójce Lajosa i skaże go na śmierć lub wygnanie. Im więcej Edyp dowiaduje się o okolicznościach śmierci poprzedniego króla tym bardziej jest zaniepokojony z tego powodu. Dopiero po rozmowie ze sługa i posłańcem jest przekonany że to on jest winny tej zbrodni, że to on popełnił ojcobójstwo i kazirodztwo. Jokasta jego żona i jednocześnie matka popełniła samobójstwo a on z rozpaczy wydłubał sobie oczy i skazał się na wygnanie.
sobota, 22 października 2011
2. Iliada- Homer
1. Hybris(pycha)- największa ludzka wada
Nemezis(gniew bogów)- kara
2. Wieczna sława i opłakiwanie dzielnego wojownika
3. Humanizm- postawa według, której człowiek i jego potrzeby duchowe i materialne są najważniejsze.
4. Nauczanie w Grecji: gimnazjum, liceum, akademia.
5.Homer- twórca "Iliady"
a)wędrowni śpiewacy, opowiadacze
b)"Iliada"- utwór batalistyczny, epos opowiadający o wojnie
6.Wymowa inwokacji- pierwszej części rozpoczynającej pieśń pierwszą.
a)Inwokacja- rodzaj apostrofy, wezwanie do bóstwa. Narrator prosi boginię o pomoc w napisaniu dzieła.
b)Poznajemy bohatera- Achillesa. syna Peleusa, rozgniewany na Agamemnona. Jest mężnym wojownikiem nieznającym litości dla wroga.
c)Dwa światy: boski(Zeus) i ludzki - reprezentowany przez Achillesa.
d)Narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący, obiektywny.
e) Heksametr(sześciostopowiec)- wiersz bohaterski.
f)patos- powaga, dystans.
7.Środki stylistyczne
"syn Peleusa"(Achilles) - omówienie
"władca narodów Atryda"(Agamemnon)- omówienie
"Gniew Achillesa"
"klęski nieprzeliczone"
"sępom drapieżnym"
"psom głodnym"- epitety
8. Porównanie Hektora i Achillesa.
Oboje są wojownikami i pochodzą z królewskich rodów, są młodzi. Cechuje ich męstwo, odwaga, waleczność, heroizm, bardziej niż życie cenią honor człowieka. Obaj znają swoje przeznaczenie.
Hektor: syn króla Troi Prima. Miał żonę i syna. Najdzielniejszy wojownik w Troi. Początkowo boi się przystąpić do walki z Achillesem. Potrafi pokonać strach, umie panować nad sobą; sprawiedliwy, traktuje przeciwnika szacunkiem, godnością, nie poniża go, nie gardzi nim. Przed śmiercią prosi o oddanie szacunku jego zwłokom. Przestrzega Achillesa przed gniewem bogów, ufa bogom.
Achilles: syn Peleusa, króla Tesalii. Miał przyjaciela Patroklosa. Budził strach u przeciwnika, Hektora. Bezwzględny, nie darzy szacunkiem przeciwnika, poniża go, nie szanuje. Rozgniewany, pełen chęci zemsty, pamiętliwy. Był wierny w przyjaźni, kochał przyjaciela i chciał pomścić jego śmierć, dlatego nienawidził Hektora. Nie pozwolił żeby szczątki Hektora były pogrzebane, szacunek dla bogów. Kierował się emocjami(często negatywnymi).
9.Kalokagatia, Kalokagatii(gr. kalos agathes- piękny i dobry) - idealne połączenie piękna fizycznego i doskonałości moralnej. Ideałem kalokagatii jest Hektor.
10. Epos(gr. słowo)- poemat narracyjny pisany Heksametrem podzielony na pieśni.
Pieśń pierwsza rozpoczyna się inwokacją czyli wezwaniem do boga z prośbą o pomoc w napisaniu dzieła. Występuje narrator, obiektywny. Wydarzenia dzieją się w ważnym okresie historycznym, bohaterami są ludzie wywodzący się z wyższych grup społecznych.
Narracje cechuje patos czyli wzniosłość, dwupłaszczyznowość świata przedstawionego ( w wydarzeniach biorą udział ludzie i bogowie). Opisy są drobiazgowe, szczegółowe, niekiedy służą opóźnieniu biegu wydarzeń, wtedy określamy je jako retardacja np. opis tarczy Achillesa.
Artyzm(epitety stałe)- przysługuje tylko jednej postaci np. szybkonogi Achilles, mężny Hektor.
Porównanie homeryckie-długie rozbudowane apostrofy; wykrzyknienia, metafory, omówienia, animacje
Personifikacja- tekst pisany jest stylem wysokim
10. Cechy stylu wysokiego: Zarezerwowany dla tematów podniosłych dotyczących losu ludzkiego, wyroków boskich; miał wzruszyć odbiorcę, wstrząsnąć nim; wypowiedź miała być starannie przygotowana, olśniewająca bogactwem środków artystycznych, nasycona emocjami.
Teoria trzech stylów:
-styl wysoki(pisany)
-styl niski- podejmował tematy powszechne, zwyczajne, był skromny, pozbawiony środków artystycznych. Występował w listach, dyskusjach.
-styl średni- odwoływał się do zasady złotego środka wyważającego skrajności stylu wysokiego i niskiego. Miał być w miarę wyważony, ozdobny, ale w miarę. Występował w mowach okolicznościowych.
Iliada jest nie tylko tekstem batalistycznym, ale także mówi o ludzkich emocjach.
11. W pieśni VI autor opisuje przygotowanie Hektora do wyprawy na wojnę. Jego żona, Andromacha, stojąc obok niego, zalewa się łzami i rozpacza. Boi się ona o swojego męża, uważa, że jest on szalony i jego odwaga go zgubi, a ona zostanie wdową, gdy go Achaje zabiją. Hektor uświadamia swojej żonie, że gdyby nie poszedł na wojnę, byłby tchórzem. Poza tym mówi, że jego duch go ocali. Autor pokazuje tu również, troskę Hektora zarówno o Trojan jak i o żonę. Boi się że Achaje mogliby wziąć ją do niewoli. Na koniec pieśni Hektor wziął syna na ręce i zaczął modlić się do bogów, by w przyszłości podobnie jak on był "pierwszym wśród Trojan".
Nemezis(gniew bogów)- kara
2. Wieczna sława i opłakiwanie dzielnego wojownika
3. Humanizm- postawa według, której człowiek i jego potrzeby duchowe i materialne są najważniejsze.
4. Nauczanie w Grecji: gimnazjum, liceum, akademia.
5.Homer- twórca "Iliady"
a)wędrowni śpiewacy, opowiadacze
b)"Iliada"- utwór batalistyczny, epos opowiadający o wojnie
6.Wymowa inwokacji- pierwszej części rozpoczynającej pieśń pierwszą.
a)Inwokacja- rodzaj apostrofy, wezwanie do bóstwa. Narrator prosi boginię o pomoc w napisaniu dzieła.
b)Poznajemy bohatera- Achillesa. syna Peleusa, rozgniewany na Agamemnona. Jest mężnym wojownikiem nieznającym litości dla wroga.
c)Dwa światy: boski(Zeus) i ludzki - reprezentowany przez Achillesa.
d)Narrator trzecioosobowy, wszechwiedzący, obiektywny.
e) Heksametr(sześciostopowiec)- wiersz bohaterski.
f)patos- powaga, dystans.
7.Środki stylistyczne
"syn Peleusa"(Achilles) - omówienie
"władca narodów Atryda"(Agamemnon)- omówienie
"Gniew Achillesa"
"klęski nieprzeliczone"
"sępom drapieżnym"
"psom głodnym"- epitety
8. Porównanie Hektora i Achillesa.
Oboje są wojownikami i pochodzą z królewskich rodów, są młodzi. Cechuje ich męstwo, odwaga, waleczność, heroizm, bardziej niż życie cenią honor człowieka. Obaj znają swoje przeznaczenie.
Hektor: syn króla Troi Prima. Miał żonę i syna. Najdzielniejszy wojownik w Troi. Początkowo boi się przystąpić do walki z Achillesem. Potrafi pokonać strach, umie panować nad sobą; sprawiedliwy, traktuje przeciwnika szacunkiem, godnością, nie poniża go, nie gardzi nim. Przed śmiercią prosi o oddanie szacunku jego zwłokom. Przestrzega Achillesa przed gniewem bogów, ufa bogom.
Achilles: syn Peleusa, króla Tesalii. Miał przyjaciela Patroklosa. Budził strach u przeciwnika, Hektora. Bezwzględny, nie darzy szacunkiem przeciwnika, poniża go, nie szanuje. Rozgniewany, pełen chęci zemsty, pamiętliwy. Był wierny w przyjaźni, kochał przyjaciela i chciał pomścić jego śmierć, dlatego nienawidził Hektora. Nie pozwolił żeby szczątki Hektora były pogrzebane, szacunek dla bogów. Kierował się emocjami(często negatywnymi).
9.Kalokagatia, Kalokagatii(gr. kalos agathes- piękny i dobry) - idealne połączenie piękna fizycznego i doskonałości moralnej. Ideałem kalokagatii jest Hektor.
10. Epos(gr. słowo)- poemat narracyjny pisany Heksametrem podzielony na pieśni.
Pieśń pierwsza rozpoczyna się inwokacją czyli wezwaniem do boga z prośbą o pomoc w napisaniu dzieła. Występuje narrator, obiektywny. Wydarzenia dzieją się w ważnym okresie historycznym, bohaterami są ludzie wywodzący się z wyższych grup społecznych.
Narracje cechuje patos czyli wzniosłość, dwupłaszczyznowość świata przedstawionego ( w wydarzeniach biorą udział ludzie i bogowie). Opisy są drobiazgowe, szczegółowe, niekiedy służą opóźnieniu biegu wydarzeń, wtedy określamy je jako retardacja np. opis tarczy Achillesa.
Artyzm(epitety stałe)- przysługuje tylko jednej postaci np. szybkonogi Achilles, mężny Hektor.
Porównanie homeryckie-długie rozbudowane apostrofy; wykrzyknienia, metafory, omówienia, animacje
Personifikacja- tekst pisany jest stylem wysokim
10. Cechy stylu wysokiego: Zarezerwowany dla tematów podniosłych dotyczących losu ludzkiego, wyroków boskich; miał wzruszyć odbiorcę, wstrząsnąć nim; wypowiedź miała być starannie przygotowana, olśniewająca bogactwem środków artystycznych, nasycona emocjami.
Teoria trzech stylów:
-styl wysoki(pisany)
-styl niski- podejmował tematy powszechne, zwyczajne, był skromny, pozbawiony środków artystycznych. Występował w listach, dyskusjach.
-styl średni- odwoływał się do zasady złotego środka wyważającego skrajności stylu wysokiego i niskiego. Miał być w miarę wyważony, ozdobny, ale w miarę. Występował w mowach okolicznościowych.
Iliada jest nie tylko tekstem batalistycznym, ale także mówi o ludzkich emocjach.
11. W pieśni VI autor opisuje przygotowanie Hektora do wyprawy na wojnę. Jego żona, Andromacha, stojąc obok niego, zalewa się łzami i rozpacza. Boi się ona o swojego męża, uważa, że jest on szalony i jego odwaga go zgubi, a ona zostanie wdową, gdy go Achaje zabiją. Hektor uświadamia swojej żonie, że gdyby nie poszedł na wojnę, byłby tchórzem. Poza tym mówi, że jego duch go ocali. Autor pokazuje tu również, troskę Hektora zarówno o Trojan jak i o żonę. Boi się że Achaje mogliby wziąć ją do niewoli. Na koniec pieśni Hektor wziął syna na ręce i zaczął modlić się do bogów, by w przyszłości podobnie jak on był "pierwszym wśród Trojan".
sobota, 24 września 2011
Opracowanie Mitologii Jana Parandowskiego - Grecja.
1. Formy religii.
a) Fetyszyzm- oddawanie czci przedmiotom martwym uważanym za siedziby bóstw.
b) Kult drzew.
c) Kult zmarłych.
d) Kult poległych za ojczyznę.
e) Kult herosów.
2. Antropomorficzne(ludzkie) cechy bogów.
Bogowie są nieśmiertelni, ale nie nieskończeni dlatego że się kiedyś urodzili.
3. Misteria etezyjskie – ku czci Demeter i Persefony.
Misteria orfickie- dusza po śmierci idzie do podziemi. Wiara w reinkarnacje.
4. Ofiary składane bóstwom: zwierzęta, ludzie.
Hekatomba – 100 ofiar.
5. Wróżby i wyrocznie.
Wyrocznia delficka- najbardziej znana i szanowana wyrocznia w Grecji.
Pytie- najbardziej znane wróżki, kapłanki. Wdychając wyziewy udzielała odpowiedzi na zadane pytanie jednakże były to słowa wyrwane z kontekstu i dopiero kapłani układali to w logiczną całość.
6. Mity greckie znamy dzięki poetą. Pierwsi spisali je Homer i Hezjod.
Jan Paradowski, Wanda Markowska, Zygmunt Kubiak i inni streścili opowieści mityczne.
7. Mit- opowieść organizująca wierzenia danej społeczności, wyraża emocje, najczęściej zbiorowe (np. niepokój, radość, lęk); to co niewyjaśnione zostaje opowiedziane w formie fabularnej. Bywał pierwotną formą przeżycia religijnego; wyjaśniał niezrozumiałe zjawiska przyrody. Mit mówił prawdę o człowieku, o jego poznawaniu świata.
8. Funkcje mitów:
· Poznawcze- umożliwiały interpretacje zjawisk przyrody.
· Światopoglądowe- były podstawą wierzeń religijnych; ale mitologia nie jest religią.
· Sakralne- związane były z kultem bóstw i obrzędami.
9. Podział mitów
· Teologiczne- mówiły o powstawaniu mitów.
· Kosmogoniczne- o powstaniu świata.
· Antropogeniczne- o powstaniu ludzi.
· Genealogiczne- mówiły o pochodzeniu rodów
Pierwotną formą przekazywania mitów była forma ustna.
10. Metafora.
a. Znaczenie dosłowne.
b. Znaczenie ukryte
c. Alegoria- jest przenośnią rozciągniętą na cały utwór, ma jedno znaczenie.
d. Parabola- ma znaczenie uniwersalne, ponadczasowe.
e. Symbol- Ma wiele znaczeń.
11. Archetyp- pradawny wzorzec; niezmienne wyobrażenia, które tkwią w świadomości danego społeczeństwa. Archetypem matki jest Demeter. Może nim być także lęk przed przejściem przez cmentarz.
12. Topos- stały obraz i motyw literacki.
Topikom- zbiór toposów.
13. Świat wierzeń greków i rzymian jest politeistyczny.
14. Plan narodzin świata według greków.
I. Zapanowanie nad chaosem przez Uranosa i Gaję.
II. Strącenie do tartaru potomstwa przez Uranosa.
III. Walka Kronosa z Uranosem
IV. Odebranie władzy Kronosowi przez Zeusa
15. Cztery wieki ludzkości
I. Złoty- panowanie Kronosa, ludzie byli wiecznie młodzi.
II. Srebrny- Ludzie długo się rozwijali i szybko umierali. Przestali czcić bogów. Wytępił ich Zeus.
III. Brązowy- mieli siłę olbrzymów i twarde serce.
IV. Żelazny- trwa do dziś.
16. Stworzenie człowieka.
I. Ulepienie z gliny człowieka.
II. Przekazanie ludziom przez Prometeusza umiejętności i ognia. Wykonywanie dzieł sztuki i rzemiosła.
III. Zesłanie przez Zeusa Pandory na ziemię.
IV. Przechytrzenie Zeusa przez Prometeusza.
V. Zemsta Zeusa.
17. Prometeusz:
-Stworzył człowieka i kochał go.
-Nauczył człowieka rzemiosła.
-Dał człowiekowi ogień, który stał się początkiem cywilizacji.
-Sprzeciwił się bogom w imię miłości do człowieka.
-Cierpiał (Przez miłość do ludzi)
18. Mit służył budowie alegorii, czyli wyobrażenia znaczącego coś innego niż to o czym w micie jest mowa dosłownie; mit mówił o człowieku, jego doświadczeniu świata. Bywał pierwotną formą wyrazu, przeżycia religijnego.
19. Dziewięć muz.
Kalliope- muza pieśni bohaterskiej.
Klio- zajmuje się historią.
Euterpe- patronka liryki.
Taleja- muza komedii.
Melpomene- muza tragedii.
Terpsychora- uczy ludzi tańca.
Erato- na cytrze wygrywa pieśni miłosne
Polihymnia- zsyła natchnienie tym co piszą hymny i pieśni poboczne.
Uranina- jej dziełem jest gwiaździarstwo.
20. Bogowie Olimpijscy
Zeus(Jowisz)- Syn Kronosa i Rei. Gromowładny pan Olimpu. Był najmłodszym synem Kronosa. Wygrał wojnę z własnym ojcem o przywództwo nad światem. Jego żoną była Hera. Był bogiem nieba i panem błyskawic oraz piorunów. Posąg Zeusa jest autorstwa Fidiasza.
Hera(Junona)- Siostra i jednocześnie żona Zeusa. Królowa nieba, patronka niewiast. Nie znosiła żadnych porównań do siebie i srogo karciła kobiety, które uważały się za piękniejsze od niej. Córki Projtosa wpędziła w obłęd – pasły się na pastwisku i zachowywały jak krowy. Utrwalił się jej wizerunek poprzez rzeźbę Polikleta.
Atena(Minerwa)- bogini mądrości, wojny sprawiedliwej nauk i rzemiosł. Wyskoczyła z czaszki Zeusa, który chcąc sprawdzić dlaczego boli go głowa poprosił Hefajstosa by zadał mu cios toporem. Była pupilką ojca; często zasięgał jej rady. Nosiła zbroję i angażowała się w obronę słusznej sprawy. Pięknie tkała i wyszywała. Konkurowała pod względem wyszywania z księżniczką ARACHNE i wzburzona pięknem jej dzieła zniszczyła tkaninę. Była boginią mądrości, interesowała ją wojna. Przydomek Ateny to Partenos co znaczy dziewica( stąd wzięła się nazwa świątyni Partenon z posągiem Fidiasza)
Apollo- Syn Zeusa i Latony. Uważano go za najpiękniejszego boga. Był bogiem nagłej śmierci, słońca i patronem wyroczni, wróżb, poetów oraz śpiewaków. Ukarał oślimi uszami króla Midasa ponieważ sądził że lepszym flecistą jest Marsjasz niż Apollo. Eros strzelił w Apolla strzałą miłości a w Dafne strzałą nienawiści. Ciągle uciekała przed Apollinem aż w końcu, gdy miał ją pochwycić zwróciła swe prośby ku matce Ziemi, która ją natychmiast zmieniła w drzewo laurowe.
Hermes(Merkury)-Był złodziejaszkiem(jako dziecko ukradł całe stado owiec powierzonych opiece Apollina). Bóg dróg, podróżnych, kupców i złodziei. Był również bóstwem płodności i opiekunem pasterzy i ich stad. Syn Zeusa i Mai. Zeus angażował Go jako posłańca.
Hefajstos(wulkan)- bóg ognia i kowali. Syn Zeusa i Hery. Małżonek Afrodyty. Urodził się tak brzydki, że Zeus strącił go z Olimpu na wyspę Lemnos. Upadek z takiej wysokości spowodował, że Hefajstos kulał. Hefajstosa wychowywały Tetyda i Eurynome.
Nauczył się sztuki kowalskiej i złotnictwa, które to umiejętności przekazywał ludziom. Z powodu swojego kunsztu został ponownie zaproszony na Olimp. W swojej kuźni pracował wraz z Cyklopami i sporządzał pioruny dla Zeusa.
Nauczył się sztuki kowalskiej i złotnictwa, które to umiejętności przekazywał ludziom. Z powodu swojego kunsztu został ponownie zaproszony na Olimp. W swojej kuźni pracował wraz z Cyklopami i sporządzał pioruny dla Zeusa.
Afrodyta(wenus)- Bogini miłości i piękna, początkowo również płodności, opiekunka małżeństw, a także portów i żeglarzy. Wyłoniła się z piany morskiej niedaleko Cypru. Kochała Adonisa, ale kiesyś nie zdążyła przyjść mu z pomocą, gdy poszarpał go dzik. Na prośbę Afrodyty Zeus zgodził się by Adonis spędzał pół roku w Hadesie a drugą połowę z ukochaną.
Eros(Amor)- Bóg miłości, syn Aresa i Afrodyty. Zakochał się w Psyche. Przychodził do niej pod osłoną nocy, ukrywając twarz, ale ona, wbrew zakazom, dowiedziała się, że jest piękny- czar prysł, Eros opuścił Psyche, ale nigdy nie przestał jej kochać. Wtedy z woli Zeusa doszło do ich zaślubin na Olimpie.
Charyty(Gracje)- boginie wdzięku i radości są sprawczyniami urody ludzkiej. Sokrates stworzył posągi charyt.
Ares(Mars)- bóg wojny krwawej i niszczącej oraz szału wojennego. Syn Zeusa i Hery. Brutalny i okrutny. przyuczał ludzi do wojny i okrucieństwa. Nie cieszył się uznaniem bogów ani ludzi.
Artemida(Diana)- Siostra Apolla. Była królową lasów, ludzie modlili się do niej o zdrowie. Akteon(kochał polowanie tak samo jak Artemida) został zmieniony przez boginię w jelenia dlatego że widział jak Artemida kąpie się z towarzyszkami.
21. Bogowie światła i powietrza
Helios(sol)- Bóg słońca, przebywał w otoczeniu Dni miesiąca, Lat i Stuleci. Pożyczył swojemu synowi wóz słońca, ten zaś wznosił się raz za wysoko a innym razem za nisko. Właśnie przez to Etiopom poczerniała skóra a zielone pola Afryki zmieniły się w pustynię.
Eos(Aurora)- Bogini jutrzenki. Zeus dał jej mężowi Tionisowi dar nieśmiertelności lecz zapomniał obdarzyć Go wieczną młodością. Ich syn Memnon był piękny i silny, niestety poległ z ręki Achillesa.
Selene(Luna)- Bogini księżyca, była wybawicielką urodzajów.
Iris-Bogini tęczy, miała szerokie skrzydła. Pokojówka Hery.
Zefir- bóg i uosobienie wiatru zachodniego, syn Astrajosa.
22. Bogowie ziemscy
Hestia(Westa)- Najstarsza córka Kronosa i Rei siostra Zeusa. Bogini ogniska domowego. Wspólne dla całej Grecji ognisko Hestii płonęło w Delfach. Nie potrzebowała świątyń ani ołtarzy. Świątynią jej był każdy dom, ołtarzem każde ognisko domowe.
Demeter(Ceres)- Bogini życia, pór roku, smutku I żałoby. Matka Persefony. Kiedy jej córka zerwała kwiat zwany narcyzem, oduzona cudownym zapachem została porwana przez Hadesa. Na rozkaz Zeusa Hades musiał wypuścić Persefonę lecz gdy zjadła Ona parę ziarenek granatu to na zawsze związało ją z podziemiami. I tak co roku wraca na trzy miesiące do Hadesu.(właśnie wtedy świat otula zima)
Dionizos(Bachus)-Syn Semele i Zeusa. Bóg rozkoszy, radości, biesiady i wina. Odprawiano na jego cześć Dionizje(święto winobrania). Uczył ludzi pielęgnowania i sadzenia roślin, uważany jest za duszę wszystkiego, co żyje.
Pan-Należał do orszaku Dionizosa, był brzydki, kosmaty, z nogami i rogami kozła. Pokochał Syrinks, córkę rzecznego bożka, ale ona uciekała przed nim do czasu aż bogowie zmienili ją w trzcinę.
Syleny- Opiekunowie rzek i źródeł przedstawiani pod postacią półkoni i półludzi, którzy uczestniczyli w orszaku Dionizosa. Jeden Sylen był wychowawcą Dionizosa i podróżował za nim na ośle, wiecznie zamroczony nadmiarem wina.
Satyrowie(Fauny)- O koźlich nogach, uszach, brodzie i sierści. Zabawiali się psotami i igraszkami z nimfami.
Nimfy- Zachowały wieczną młodość, ale były śmiertelne. Były związane z przyrodą, przepowiadały przyszłość. Nimfy kochały narcyza, który zobaczywszy swoje odbicie w wodzie zakochał się w sobie.
Asklepios(Eskuklap)- Wychował się pod opieką Apollina. Interesował się wróżbiarstwem i medycyną, potrafił wskrzeszać zmarłych za co Zeus zabił Go piorunem. Jest patronem lekarzy. Miał córkę która nazywała się Higieja, bogini zdrowia.
23. Wojna trojańska
Plan
1) Wesele Peleusa i Tedyty.
a) Pojawienie się rozgniewanej Eris.
b) Wybór Afrodyty przez Parysa.
2) Złamanie prawa gościnności przez Parysa- porwanie Heleny.
a) Wypowiedzenie wojny.
b) Wcześniejsze próby pogodzenia stron.
3) Przygotowanie do wojny.
a) Udział mężnych wojowników.
b) Pomysł Odyseusza- znalezienie Achillesa.
c) Złożenie ofiary z łani.
4) Przebieg wojny Trojańskiej.
a) Przepowiednie Kaukaska.
b) Pojedynki Achillesa.
c) Śmierć Hektora.
d) Podstęp Odyseusza.
e) Śmierć mieszkańców Troi.
Źródła użyte do opisu Bogów olimpijskich, światła i powietrza oraz bóstw ziemi:
ściąga.pl
biblioteczka opracowań (biblios)
Subskrybuj:
Posty (Atom)